اصفهان این روزها میزبان نمایش تأثیرگذار “اسکارلت و آن شب بارانی” است؛ اثری که به تهیه‌کنندگی پرویز پرستویی به روی صحنه می‌رود و با روایتی از زندگی در واپسین لحظات، یادآور ارزش عشق در لحظات گذرای حیات می‌شود. این نمایش، برداشتی هنرمندانه از یک داستان کوتاه فرانسوی است که عمیق‌ترین پرسش‌های بشری را مطرح می‌کند.
اقتباسی دلنشین با پیام‌های عمیق
امید نیاز، کارگردان نمایش “اسکارلت و آن شب بارانی”، توضیح می‌دهد که این اثر اقتباسی از داستان کوتاه “اسکار و مامان صورتی” اثر اریک امانوئل اشمیت، نویسنده و فیلسوف برجسته فرانسوی است. داستان نمایش، یک سفر قهرمانانه را روایت می‌کند: ماجرای دختری نوجوان به نام اسکارلت که مبتلا به سرطان است و واپسین روزهای زندگی خود را در بیمارستان سپری می‌کند، در حالی که خودش نیز از نزدیکی مرگ آگاه است.
از عشق تا جدایی: سفری ده ساله در هر روز
نقطه عطف داستان، حضور پرستار مهربانی به نام “مامان صورتی” است. او به اسکارلت کمک می‌کند تا هر روز باقی‌مانده از عمرش را به اندازه ۱۰ سال زندگی کند. اسکارلت این ایده را باور می‌کند و تلاش می‌کند تا هر روز به تجربه یک دهه از زندگی دست یابد. در این گذر شگفت‌انگیز روزها و سال‌های خیالی، اسکارلت تجربه‌ها و نگاه‌های متفاوتی نسبت به زندگی پیدا می‌کند:
- در ۱۵ سالگی، او عشق را درک می‌کند.
- در ۳۵ سالگی، با فراق و جدایی روبرو می‌شود.
- در ۴۵ سالگی، خود را آدمی خسته و فرسوده می‌بیند.
این تجربه‌ها ادامه پیدا می‌کند و اسکارلت هر شب، احساسات و درک خود را از اتفاقات زندگی‌اش در قالب یک نامه برای خداوند می‌نویسد. این شیوه روایت، امکان پرداختن به جزئیات و خرده‌ماجراهای دیگری را نیز فراهم می‌کند که به ابعاد گوناگون زیست آدمی، مانند مواجهه با مرگ، زندگی در لحظه اکنون، حس ترس، سپاسگزاری و عشق می‌پردازد.
پرسش از معنای زندگی با نگاهی فلسفی و روان‌شناختی
امید نیاز با تأکید بر تلاش برای گنجاندن مباحث روان‌شناسی در این نمایش، اشاره می‌کند که “اسکارلت و آن شب بارانی” از یک نگرش فلسفی عمیق برخوردار است. “زندگی به چه معنا است؟” این پرسش بنیادین بارها در طول نمایش مطرح می‌شود و ذهن مخاطب را به چالش می‌کشد.
این نمایش برای مخاطبان بالای ۱۰ سال طراحی شده است و تلاش می‌کند مفاهیم روان‌شناسانه و انگیزشی را در قالبی قابل درک برای گروه‌های سنی مختلف ارائه دهد. چهار بازیگر اصلی نمایش، که دو نفر از آن‌ها نوجوان هستند، در نقش دو فرد مبتلا به سرطان، چالش‌های خاصی را برای تیم کارگردانی و بازیگران ایجاد کرده‌اند. انتخاب موسیقی نیز با دقت ویژه‌ای انجام شده تا ضمن همخوانی با حال و هوای داستان در فرانسه، سلیقه موسیقایی مخاطب ایرانی را نیز در نظر بگیرد.
چالش‌های تولید و انتقاد از حمایت‌های دولتی
با وجود عمق محتوایی و پتانسیل بالای این نمایش، تولید آن با چالش‌هایی روبرو بوده است. امید نیاز اشاره کرد که تلاش برای اجرای این نمایش چندین سال به طول انجامیده و قرار بوده ابتدا در تهران به روی صحنه برود، اما به دلیل عدم یافتن سالن مناسب، این امر میسر نشده است. در اصفهان نیز، هزینه گزاف اجاره سالن‌های خصوصی یکی از موانع اصلی بوده است. نیاز با انتقاد از شهرداری اصفهان، بیان کرد: “متأسفم که بگویم سازمان فرهنگی و تفریحی شهرداری اصفهان فقط ادعای حمایت از تئاتر این شهر را دارد. شهرداری اصفهان یک نگاه ایدئولوگ، خانوادگی و شخصی به هنرهای نمایشی دارد و این موضوع اجازه نمی‌دهد که تئاتر به بهترین شکلش پیشرفت کند. ای‌کاش، شهرداری از کارهای مشابه ‘اسکارلت و شب بارانی’ حمایت می‌کرد تا در بستری هموارتر اجرا می‌شدند.” او این رفتار را سلیقه‌ای دانست که گاهی برای یک اثر دلخواه، بودجه‌های میلیاردی نیز در نظر گرفته می‌شود.
با این حال، گروه تئاتر “اسکارلت و آن شب بارانی” به عنوان یک گروه مستقل، با حمایت مردم و تلاش‌های شخصی به کار خود ادامه داده است. نیاز به یکی از دستاوردهای نمایش قبلی خود به نام “اول شخص مفرد” اشاره کرد که منجر به آزادی یک زندانی زن شد. او همواره تلاش کرده است تا هنر نمایش در خدمت مردم باشد، حتی اگر مسئولان آن را نادیده بگیرند.
همزادپنداری کارگردان با داستان نمایش
شاید یکی از تأثیرگذارترین جنبه‌های این نمایش، همزادپنداری عمیق کارگردان با داستان آن باشد. امید نیاز فاش کرد که تولید “اسکارلت و آن شب بارانی” همزمان با بزرگ‌ترین چالش زندگی شخصی‌اش، یعنی سرطان همسرش، همراه شده است. این تجربه شخصی، ابعاد جدیدی به درک او از مفهوم مرگ، زندگی و عشق بخشیده است.
او با احساسات عمیق بیان کرد: “این روزها، لحظاتی را تجربه می‌کنم که حتی تئاتر، سینما، موسیقی، شعر یا ادبیات هم توان بازگویی آن را ندارد. گاهی زندگی آدم به جایی می‌رسد که هیچ مدیومی توان روایت احساساتش را ندارد. این هم‌رخدادی روان‌شناسانه که در زندگی‌ام اتفاق افتاده، بسیار دردناک است.”
نمایش “اسکارلت و آن شب بارانی” در نهایت، به عرصه عشق قدم می‌گذارد تا پیامی عمیق را به مخاطب منتقل کند: “زندگی لحظه‌ای گذراست و در این مجال اندک فقط باید عاشقی کرد.”
عوامل و زمان‌بندی اجرا
“اسکارلت و آن شب بارانی”، کاری از خانه “امید” حوزه هنری تهران است که از ۱۷ تا ۲۷ خرداد ۱۴۰۴ در مجتمع فرشچیان اصفهان به روی صحنه می‌رود. پس از اصفهان، این نمایش در شهرهای تهران، مشهد و شیراز نیز اجرا خواهد داشت.
عوامل این نمایش عبارتند از:
- نویسنده، کارگردان، طراح نور، صحنه و لباس: امید نیاز
- تهیه‌کننده: پرویز پرستویی
- بازیگران: لیلا قربانی، دینا مصلحی، علی الهی، پریا ایران‌پور و ابراهیم کریمی
- راوی: گلاب آدینه
- خوانندگی زنده: امین بانی
و تیمی متشکل از مدیران تولید، دستیاران، گریمورها، طراحان و عکاسان که برای به ثمر رسیدن این اثر تلاش کرده‌اند.
