بازار کالاهای اساسی در ایران بار دیگر با موجی از گرانی‌ها مواجه شده است که به‌طور خاص، افزایش بی‌رویه قیمت لبنیات بیش از پیش خودنمایی می‌کند. این رشد فزاینده قیمت‌ها، بسیاری از اقلام ضروری را از سبد مصرفی خانوارها حذف کرده و زنگ خطر کاهش تقاضا و تهدید امنیت غذایی جامعه را به صدا درآورده است. در حالی که تنها چهار ماه تا پایان سال جاری باقی مانده، محصولات لبنی که پیش‌تر جزء جدایی‌ناپذیر سفره ایرانیان بودند، اکنون به کالاهایی لوکس تبدیل شده‌اند.
<p align="center">
</p>
تشدید بحران در بازار لبنیات؛ حذف از سفره خانوارها
رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی در هفته منتهی به ۲۹ آبان ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که وضعیت قیمت لبنیات همچنان خبرساز است. بسیاری از خانواده‌ها از حذف اقلامی چون ماست، شیر، و کره از سبد غذایی خود به دلیل افزایش نجومی قیمت‌ها خبر می‌دهند و ناچار به قناعت به اقلامی نظیر پنیر شده‌اند، هرچند که آن نیز ارزان نیست. محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی، در واکنش به وضعیت بازار تقاضا، با اشاره به نرخ تورم نزدیک به ۴۰ درصدی، اعلام کرده است که انتظار کاهش قیمت لبنیات بدون بازگشت مرغ و تخم‌مرغ به نرخ‌های پیشین، غیرمنطقی است. وی همچنین بر رقابتی بودن صنعت لبنیات و عدم نیاز به قیمت‌گذاری دولتی تأکید دارد، در حالی که نوسانات شدید بازار نیازمند نوعی نظارت است.
نوسانات قیمت کالاهای اساسی؛ ریشه‌ها و پیامدها
افزایش قیمت لبنیات تنها به خود این محصولات محدود نمی‌شود و ریشه‌های عمیق‌تری در زنجیره تأمین دارد. جواد آزاد، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران، از درگیری دامداری‌های استان اصفهان با ویروس سویه جدید تب برفکی خبر داده است که می‌تواند به کاهش عرضه شیر خام و بالارفتن قیمت لبنیات منجر شود. دامداران پیشنهاد قیمت ۳۴,۹۰۰ تومان برای هر کیلوگرم شیر خام را به وزارت جهاد کشاورزی داده‌اند، در حالی که قیمت مصوب ۲۳ هزار تومان است و این محصول در بازار آزاد با ارقامی بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان مبادله می‌شود. آزاد همچنین مشکلات فعلی در بازار گوشت، برنج و شیر را به تأمین نشدن ارز مورد نیاز برای کالاهای اساسی، به‌ویژه نهاده‌های دامی، مرتبط دانست و از اختصاص ۸ میلیارد دلار برای این منظور خبر داد که ۶ میلیارد دلار آن صرف تسویه بدهی‌های سال‌های گذشته شده است. وی ابراز امیدواری کرد که با فروش نقدی نهاده دامی، معضل "پشت فاکتوری" حذف شود.
برنج در تلاطم قیمت‌ها؛ آمار نادرست و سیاست‌های وارداتی
بازار برنج ایرانی نیز از دیگر عرصه‌هایی است که با افزایش بی‌سابقه قیمت کالاهای اساسی دست و پنجه نرم می‌کند. این روند صعودی که از سال ۱۴۰۲ سرعت گرفته، امسال نیز ادامه داشته و قیمت برنج هاشمی در مقایسه با سال گذشته تا ۱۸۰ درصد رشد داشته است. کریم اخوان، عضو هیئت‌مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، خطای آماری معاونت وزارت جهاد کشاورزی در اعلام تولید ۲.۷ میلیون تنی برای سال زراعی ۱۴۰۳ را عامل اصلی این التهاب دانست. وی با اشاره به تولید واقعی حدود ۲ میلیون تن و مصرف ۳.۴ میلیون تن، کسری ۱.۴ میلیون تنی را که باید از طریق واردات جبران می‌شد، عامل گرانی‌ها معرفی کرد. در واکنش به این وضعیت، مصوبه‌ای مبنی بر الزام درج قیمت مصرف‌کننده بر روی کیسه‌های برنج داخلی و وارداتی و تحویل برنج وارداتی به شرکت بازرگانی دولتی ایران برای توزیع از طریق کارگروه‌های تنظیم بازار استانی ابلاغ شده است. همچنین، ثبت اطلاعات برنج در سامانه جامع انبار و نظارت بر آن، از دیگر اقدامات اعلامی اکبر فتحی، معاون وزیر جهاد کشاورزی است.
راهکارهای حمایتی در مواجهه با گرانی؛ کالابرگ الکترونیک و چالش‌های اجرایی
در تلاش برای حفظ قدرت خرید مردم در برابر افزایش قیمت کالاهای اساسی، دولت طرح شارژ کالابرگ الکترونیک را برای خانوارهای دهک اول تا هفتم در دستور کار قرار داده است. احد رستمی، رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان، دغدغه اصلی دولت را پوشش دادن افزایش قیمت کالاهای اساسی از طریق افزایش اعتبار خانوارها عنوان کرده است. با این حال، با وجود بررسی روش‌های مختلف، جمع‌بندی نهایی در این زمینه هنوز حاصل نشده و شارژ مرحله پنجم کالابرگ برای آبان ماه منتفی اعلام شده است.
نگاهی به تغییرات قیمت کالاهای اساسی:
مقایسه قیمت کالاهای اساسی در هفته اخیر با هفته گذشته و همچنین با یک سال قبل، نشان‌دهنده تغییرات چشمگیری است:
لبنیات: قیمت شیر بطری پرچرب همچنان ۵۲ هزار تومان است، اما زمزمه افزایش قیمت شیر خام می‌تواند به گرانی بیشتر فرآورده‌های لبنی منجر شود.
گوشت و مرغ: قیمت گوشت گوساله سردست با افزایش قابل توجهی به ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان رسیده است. قیمت گوشت مرغ نیز در محدوده ۱۳۵,۷۰۰ تومان ثابت مانده، اما قیمت تخم مرغ (شانه ۳۰ عددی) همچنان با نوسان بین ۱۵۹ تا ۲۳۰ هزار تومان عرضه می‌شود که نسبت به قیمت مصوب ۹۲ هزار تومانی هر کیلوگرم، بسیار بالاتر است.
برنج: قیمت برنج طارم هاشمی بین ۳۳۰ تا ۳۷۰ هزار تومان و برنج طارم دم‌سیاه تا ۴۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد که نشان از تداوم روند صعودی دارد.
حبوبات: قیمت لوبیا چیتی فله‌ای و بسته‌بندی از ۶۹۰ هزار تومان در هفته گذشته به ۵۰۰ هزار تومان در هفته جاری کاهش یافته است، در حالی که سایر حبوبات مانند عدس و نخود در قیمت‌های قبلی خود ثابت مانده‌اند.
گفتنی است، شهروندان همچنان می‌توانند با خرید برخی کالاهای اساسی از میادین میوه و تره بار، آن‌ها را با قیمت پایین‌تر تهیه کنند. طبق گزارش بانک مرکزی، خرید گوشت گوسفندی تا ۲۵ درصد، گوشت گوساله ۱۸ درصد، گوشت مرغ ۸ درصد، تخم مرغ ۱۲ درصد، حبوبات ۲۹ درصد، برنج داخلی درجه یک ۱۰ درصد، قند ۱۱ درصد و شکر ۷ درصد ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر در این میادین عرضه می‌شود که می‌تواند مرهمی موقتی بر زخم گرانی‌ها باشد.
مطالب مرتبط
- شرکت دانش‌بنیان ایرانی با تولید ماژول کنترلی ژنراتور، ۲ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی به ارمغان آورد
- راه‌اندازی کارخانه فرآوری گوجه‌فرنگی و پیاز در نهاوند؛ راهبرد جهاد کشاورزی برای توسعه و کاهش ضایعات
- بازگشایی دولت آمریکا قیمت نفت را به حرکت وامی‌دارد
- توزیع ۲۷۰ تن برنج برای تنظیم بازار در زنجان آغاز شد
