بازارهای جهانی نفت در آغاز هفته کاری جدید، شاهد جهش قابل توجه قیمت نفت بودند. این افزایش، عمدتاً ناشی از خوش‌بینی فزاینده‌ای است که احتمالاً به زودی به تعطیلی طولانی‌مدت دولت فدرال آمریکا پایان داده خواهد شد. چشم‌انداز بازگشایی نهادهای دولتی، امیدها به بهبود تقاضا در بزرگترین مصرف‌کننده نفت جهان را احیا کرده است، هرچند چالش‌های بنیادین عرضه و تقاضا همچنان بر روند بلندمدت قیمت نفت سایه افکنده‌اند.
صعود قیمت نفت؛ واکنش بازار به اخبار واشنگتن
در معاملات روز دوشنبه بازارهای آسیایی، قیمت نفت آتی برنت با افزایشی معادل ۰.۷۱ درصد، به ۶۴ دلار و هشت سنت در هر بشکه رسید. همزمان، قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت (WTI) آمریکا نیز با جهشی ۰.۸۰ درصدی، در مرز ۶۰ دلار و ۲۳ سنت در هر بشکه ایستاد. این رشد مثبت، پس از آن رخ داد که سنای آمریکا گام‌هایی عملی برای رأی‌گیری درباره لایحه بازگشایی دولت فدرال برداشت؛ خبری که به نزدیک شدن پایان چهلمین روز از این تعطیلی بی‌سابقه در تاریخ ایالات متحده امیدها را افزایش داد.
تونی سایکامور، تحلیلگر ارشد بازار در شرکت «آی جی»، در تحلیلی از این وضعیت، بازگشایی قریب‌الوقوع دولت را اتفاقی مثبت ارزیابی کرد. به گفته او، این اقدام نه تنها حقوق حدود ۸۰۰ هزار کارمند فدرال را مجدداً برقرار می‌کند، بلکه به از سرگیری برنامه‌های حیاتی که به تقویت اعتماد مصرف‌کننده، فعالیت‌های اقتصادی و هزینه‌ها کمک می‌کنند، منجر خواهد شد. چنین تحولی، به نوبه خود، باعث بهبود احساس ریسک در بازارها و حمایت از رشد قیمت نفت خام آمریکا تا محدوده ۶۲ دلار در هر بشکه می‌شود و انتظار می‌رود تقاضای پنهان در اقتصاد آمریکا را بیدار کند.
چالش‌های عرضه و تقاضا؛ عوامل محدودکننده رشد قیمت نفت
با وجود خوش‌بینی اخیر، بازار نفت هفته گذشته را با کاهش حدود ۲ درصدی پشت سر گذاشت که دومین افت هفتگی متوالی به شمار می‌رفت. این روند نزولی، عمدتاً تحت تاثیر نگرانی سرمایه‌گذاران از اشباع عرضه در بازار جهانی و عدم قطعیت‌های اقتصادی گسترده‌تر شکل گرفت. در حالی که اخبار سیاسی آمریکا به نوسانات کوتاه‌مدت دامن می‌زند، عوامل کلان اقتصادی و پویایی‌های عرضه و تقاضا، همچنان نقش تعیین‌کننده‌ای در چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت قیمت نفت ایفا می‌کنند. کاهش تقاضا از سوی اقتصادهای بزرگ و افزایش تولید از سوی برخی کشورها، توازن بازار را بر هم زده و فشار نزولی بر قیمت نفت را حفظ کرده است.
تولید نفت اوپک پلاس و ذخایر آمریکا؛ سدی در برابر افزایش قیمت
تصمیمات اوپک پلاس، ائتلاف کشورهای تولیدکننده نفت، همواره عاملی کلیدی در تعیین قیمت نفت بوده است. در دسامبر گذشته، اعضای اوپک پلاس توافق کردند که تولید خود را اندکی افزایش دهند. با این حال، نگرانی از اشباع عرضه در سه ماهه اول سال جاری میلادی، مانع از افزایش بیشتر قیمت نفت و اعمال تغییرات چشمگیرتر در سیاست‌های تولیدی این گروه شد. هدف اصلی اوپک پلاس، حفظ ثبات بازار و جلوگیری از افت شدید قیمت نفت است، اما این ائتلاف نیز با محدودیت‌هایی در کنترل بازار مواجه است.
همزمان با رویکرد اوپک پلاس، وضعیت ذخایر نفت در ایالات متحده نیز حائز اهمیت است. افزایش ذخایر نفت آمریکا، به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان، می‌تواند فشار نزولی بر قیمت نفت را تشدید کند. علاوه بر این:
حجم نفت ذخیره‌شده در کشتی‌ها در آب‌های آسیا طی هفته‌های اخیر دو برابر شده است.
این افزایش ناشی از تشدید تحریم‌های غرب است که واردات به چین و هند را محدود کرده است.
همچنین، کاهش سهمیه واردات برای پالایشگاه‌های مستقل چینی، تقاضا برای نفت خام را در این منطقه کاهش داده است.
این عوامل، در مجموع، نشان‌دهنده مازاد عرضه در برخی نقاط کلیدی بازار جهانی هستند که می‌توانند اثرات مثبت ناشی از اخبار آمریکا را تضعیف کنند.
تحریم‌ها و معافیت‌ها؛ ابهامات آینده بازار نفت
مسائل ژئوپلیتیک و تحریم‌ها نیز از دیگر متغیرهای اثرگذار بر قیمت نفت هستند. شرکت نفتی روسی لوک اویل (Lukoil) با چالش‌های فزاینده‌ای مواجه است؛ چرا که مهلت تعیین‌شده توسط آمریکا برای قطع همکاری شرکت‌ها با آن، در ۲۱ نوامبر نزدیک است. این وضعیت پس از ناکامی لوک اویل در فروش اموال بین‌المللی خود به شرکت بازرگانی سوئیسی گانور (Gunvor) تشدید شده است.
در همین حال، تصمیم رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای اعطای معافیت یک ساله به مجارستان از تحریم‌های آمریکا علیه واردات نفت روسیه، به نگرانی‌های جهانی در مورد عرضه بیش از حد نفت افزوده است. این گونه معافیت‌ها، در حالی که ممکن است اهداف سیاسی خاصی را دنبال کنند، می‌توانند بر توازن عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت تاثیر گذاشته و ابهامات بیشتری را در مورد آینده قیمت نفت ایجاد کنند.
در مجموع، در حالی که حل و فصل قریب‌الوقوع بحران تعطیلی دولت آمریکا خبری مثبت برای بازار نفت و اقتصاد جهانی محسوب می‌شود، پایداری این رشد مستلزم توجه به عوامل متعددی از جمله سیاست‌های تولید اوپک پلاس، سطح ذخایر نفت جهانی و تحولات ژئوپلیتیک است. این عوامل مجموعاً مسیر پرنوسان قیمت نفت را در ماه‌های آینده ترسیم خواهند کرد.
