در دهه‌های اخیر، نرخ باروری در بسیاری از کشورها با سرعت بی‌سابقه‌ای کاهش یافته است. نمونه‌ای بارز، مکزیک است که از متوسط هفت فرزند در سال ۱۹۷۰ به ۱.۶ فرزند در ۲۰۲۳ رسید. این روند تنها محدود به آمریکا یا اروپا نیست؛ گزارش موسسه سنجش و ارزیابی سلامت دانشگاه واشنگتن پیش‌بینی می‌کند تا نیمه قرن جاری بیش از سه‌چهارم کشورها چنین مسیری را طی کنند.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی
کاهش شدید باروری می‌تواند به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی و نوآوری اثر بگذارد. اقتصادهایی که برای توسعه پایدار بر نیروی کار جوان حساب باز می‌کنند، با کاهش شهروندان در سن کار و افزایش جمعیت سالمندان مواجه خواهند شد. این تغییر ساختار جمعیتی فشار مضاعفی بر نظام‌های بازنشستگی، آموزش و بهداشت وارد می‌آورد و احتمالاً تقویت فناوری‌های خودکار و رباتیک را تسریع می‌کند.
عوامل اصلی کاهش باروری
درک علل افت جمعیتی، کلید طراحی سیاست‌های مؤثر است. مهم‌ترین عوامل عبارتند از:
- افزایش سطح تحصیلات زنان و مشارکت بالاتر آنها در بازار کار
- رشد هزینه‌های مسکن و فرزندپروری در شهرهای بزرگ
واکنش‌ها و راهکارهای سیاستی
تحلیلگران بر این باورند که معکوس کردن کامل این روند دشوار است و باید روی تاب‌آوری سیستم‌ها تمرکز کرد. دولت‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارهای زیر زمینه سازگاری با تغییرات جمعیتی را فراهم کنند:
- ارائه مشوق‌های مالی و مرخصی‌های طولانی‌مدت والدین
- تشویق مهاجرت هدفمند و تقویت شبکه‌های حمایت اجتماعی
چشم‌انداز آینده
اگرچه کاهش باروری چالش‌های بزرگی پدید می‌آورد، اما فرصتی برای بازطراحی سیاست‌های جمعیتی و اقتصادی نیز هست. با اتخاذ رویکردهای چندبعدی—از خودکارسازی نیروی کار تا سرمایه‌گذاری در مراقبت‌های اجتماعی—کشورها می‌توانند آثار منفی را به حداقل برسانند و از مزایای جمعیت متعادل، مانند کاهش فشار زیست‌محیطی و افزایش کیفیت زندگی بهره‌مند شوند.
