بارش‌های سیلابی اخیر در ایالت پنجاب پاکستان منجر به خسارت سیل به برنج پاکستان شد؛ رخدادی که صحت زنجیره تولید برنج این کشور را به مخاطره انداخته و می‌تواند تبعات قیمتی و عرضه‌ای در بازارهای منطقه‌ای و جهانی به‌جا بگذارد.
وسعت و ابعاد خسارت سیل به برنج پاکستان
گزارش‌های رسمی دولت پاکستان و انجمن صادرکنندگان برنج نشان می‌دهد بیش از یک میلیون هکتار از اراضی برنج‌کاری این کشور متأثر شده است که معادل حدود ۱۵ درصد از سطح زیرکشت برنج پاکستان است. در ایالت پنجاب، که حدود ۶۸ درصد تولید غلات کشور را تامین می‌کند و بخش عمده تولید برنج کشور در آن متمرکز است، بیش از ۳۷۰ هزار هکتار خسارت مستقیم دیده شده و برآوردها حاکی از کاهش احتمالی برداشت بیش از ۹ درصد در سال جاری است. این ارقام روشن می‌کند که «خسارت سیل به برنج پاکستان» فراتر از یک مشکل محلی و وارد حوزه پیامدهای منطقه‌ای اقتصادی شده است.
پیامدهای بازار و صادرات ناشی از خسارت سیل به برنج پاکستان
کاهش تولید برنج پاکستان، چهارمین صادرکننده بزرگ جهانی، می‌تواند عرضه جهانی را تنگ‌تر کند و به ویژه در رقابت با صادرکنندگان عمده مانند هند، ویتنام و تایلند تأثیر بگذارد. با وجود آنکه قیمت جهانی برنج نسبت به اوایل ۲۰۲۴ کاهش یافته بود، به‌سبب کاهش تولید پاکستان ممکن است نوسانات قیمت دوباره شدت یابد و بازارهای منطقه‌ای شاهد تغییر موازنه عرضه-تقاضا شوند. همچنین کاهش محصول در پنجاب، مراکز پردازش و حمل‌ونقل را تحت فشار قرار داده و ظرفیت‌های صادراتی را محدود می‌سازد.
ریشه‌ها و عوامل تشدیدکننده خسارت سیل به برنج پاکستان
علاوه بر بارش‌های بی‌سابقه، عوامل ساختاری مانند ضعف سامانه‌های مدیریت آب، کاهش توان ذخیره‌سازی و زهکشی نامناسب مزارع، پراکندگی زیرساخت‌های فرآوری و کمبود تدابیر تاب‌آوری کشاورزی در برابر سیلاب، شدت خسارت را افزایش داده‌اند. تغییرات اقلیمی و افزایش فرکانس بارش‌های شدید نیز نقش مؤثری در وقوع چنین بحران‌های زراعی دارد که «خسارت سیل به برنج پاکستان» را به نمونه‌ای از آسیب‌پذیری محصولات اساسی در برابر تغییر اقلیم تبدیل می‌کند.
راهکارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای کاهش اثرات خسارت سیل به برنج پاکستان
- در کوتاه‌مدت: اولویت‌بندی تضمین غذای محلی، ارائه تسهیلات اضطراری به کشاورزان آسیب‌دیده، تامین نهاده‌های جایگزین و توسعه برنامه‌های ترمیم مزارع و شبکه‌های انتقال محصول؛
- در میان‌مدت: سرمایه‌گذاری در سامانه‌های مدیریت آب و زهکشی، توسعه زیرساخت‌های فرآوری و سردخانه منطقه‌ای، ترویج ارقام برنج مقاوم به تنش آبی و آموزش کشاورزان برای افزایش تاب‌آوری؛ این اقدامات می‌تواند شدت آثار خسارت سیل به برنج پاکستان را در سال‌های آتی کاهش دهد.
نکته پایانی
«خسارت سیل به برنج پاکستان» نه‌تنها تهدیدی برای درآمد کشاورزان و ظرفیت صادراتی این کشور است، بلکه هشداری روشن درباره ضرورت بازطراحی سیاست‌های کشاورزی و سرمایه‌گذاری برای تاب‌آوری اقلیمی در زنجیره‌های غذایی است. مدیریت هوشمند آب، تقویت زیرساخت‌های فرآوری و بسته‌های حمایتی هوشمندانه می‌تواند کمک کند تا آسیب‌های مشابه در آینده کمتر تکرار شوند.
