بحران‌های زیست‌محیطی امروز دیگر به گزارش‌های خبری محدود نیست؛ رد پای تخریب منابع آب و خاک، آلودگی هوا و نابودی زیستگاه‌ها در تک‌تک شهرها و روستاهای ایران دیده می‌شود. هادی کیادلیری، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، معتقد است نسل امروز می‌تواند آخرین نسلی باشد که فرصت نجات سرزمین را دارد. برای نیل به این هدف، لازم است آگاهی درباره خطرات زیست‌محیطی در مدارس از دوره‌های ابتدایی به‌طور رسمی و غیررسمی گنجانده شود و هم‌زمان دانش‌آموزان در نقش حل‌کننده مسئله پرورش یابند.
آموزش از کلاس تا طبیعت
درس «انسان و محیط زیست» هرچند موضوع تازه‌ای در نظام آموزشی نیست، اما غفلت از روش‌های فعال و مشارکتی آن باعث شده فقط در حد تئوری باقی بماند. انتقال صرف مفاهیم زیست‌محیطی کافی نیست؛ دانش‌آموز باید خود درگیر حل مسئله شود. کشورهایی مانند ژاپن کارگاه‌های عملی، اردوهای طبیعت‌گردی و مسابقات نوآوری زیست‌محیطی راه انداخته‌اند تا مهارت تحقیق، کار گروهی و مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان تقویت شود.
مهارت‌آموزی و مشارکت دانش‌آموزی
برای جلب علاقه و عادت دادن نسل جوان به فعالیت محیط‌زیستی، مدارس می‌توانند:
- کارگاه‌های عملی در محل تفکیک زباله و ساخت کمپوست خانگی برگزار کنند
- طرح‌های میدانی کوچک (باغچه‌کاری، پاک‌سازی رودخانه محلی، پایش کیفیت آب و هوا) را با هدایت معلمان و همکاران دانشجویی اجرا کنند
خانواده و جامعه؛ همراه مسیر نجات
یادگیری در مدرسه قوام می‌یابد وقتی خانواده و جامعه در کنار آن باشند. اگر والدین آموزش را فقط وظیفه مدرسه بدانند، روحیه مسئولیت‌پذیری در فرزندان شکل نمی‌گیرد. برای هم‌افزایی دو نهاد می‌توانند:
- در گروه‌های محلی والدین و معلمان دوره‌های کوتاه درباره رفتار سازگار با محیط زیست برگزار کنند
- دانش‌آموزان را در تصمیم‌گیری‌های شهری (مثل انتخاب محل کاشت درخت یا مدیریت مصرف آب) به‌عنوان مشاور دعوت کنند
با این رویکرد، آموختن تنها به انباشت اطلاعات محدود نمی‌ماند؛ دانش‌آموزی که بتواند خود ایده بدهد و اجرا کند، دقیقاً همان قهرمانی است که می‌تواند آینده پایدار ایران را تضمین کند. تغییر از درون مدارس آغاز می‌شود و با همراهی خانواده و جامعه به یک جریان واقعی برای احیای طبیعت تبدیل خواهد شد.
