تیم‌های تحقیقاتی با بررسی دقیق سکه‌های طلای کشف شده در سواحل کلمبیا، بالاخره تأیید کردند که این گنجینه عظیم به گالئون اسپانیایی “سن خوزه” تعلق دارد؛ کشتی گنجی که در سال ۱۷۰۸ میلادی طی نبردی با ناوهای جنگی بریتانیایی غرق شد. این کشف، نه تنها دریچه‌ای به تاریخ گشوده، بلکه مناقشات حقوقی بین‌المللی را نیز بر سر مالکیت این “ثروتمندترین کشتی غرق‌شده جهان” دامن زده است.
کشف گنجینه‌ای با ارزش ۱۷ میلیارد دلار
گالئون “سن خوزه” در زمان غرق شدن، حامل تا ۲۰۰ تُن طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی تراش نخورده بوده که ارزش امروزی این گنجینه ممکن است به ۱۷ میلیارد دلار برسد. این کشتی در سال ۲۰۱۵ توسط دولت کلمبیا در دریای کارائیب، نزدیک شهر کارتاخنا، کشف شد. مشاهدات جدید، که طی چهار مأموریت وسایل نقلیه کنترل از راه دور (ROV) در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ از لاشه کشتی انجام شده، جزئیات بیشتری از این گنج پنهان را آشکار ساخته است.
شواهد تاریخی و جزئیات سکه‌ها
نویسندگان مقاله جدید، که در مجله “Antiquity” منتشر شده است، شامل محققانی از نیروی دریایی کلمبیا و دیگر نهادهای کلمبیایی هستند. تحلیل آن‌ها بر اساس بررسی تصاویری است که توسط ROVها از ده‌ها سکه که اکنون در عمق حدود ۶۰۰ متری اطراف لاشه کشتی پراکنده‌اند، ثبت شده است. مشاهدات اخیر، با تأیید اینکه سکه‌ها و بقایای لاشه نزدیک به آن بخشی از بقایای کشتی غرق‌شده “سن خوزه” هستند، فرضیه‌های پیشین را مستحکم‌تر می‌کند.
محققان ده‌ها سکه طلا را در چندین نقطه داخل لاشه کشتی مشاهده کرده‌اند که توسط دیگر آثار به جا مانده، مانند توپ‌ها و اشیاء روزمره مربوط به زمان فعالیت کشتی، احاطه شده‌اند. با استفاده از عکاسی با وضوح بالا، سکه‌ها به دقت بررسی شدند. قطر متوسط آن‌ها ۳۲.۵ میلی‌متر و وزن احتمالی‌شان ۲۷ گرم تخمین زده شده است.
تصاویر ROV طرح‌های دقیق سکه‌ها را نیز نشان می‌دهند:
- یک طرف آن‌ها دارای نوعی از صلیب اورشلیم (یک صلیب بزرگ که توسط چهار صلیب کوچکتر احاطه شده) و یک سپر با تزئین قلعه‌ها و شیرها است.
- پشت سکه‌ها، “ستون‌های تاج‌دار هراکلس بالای امواج دریا” دیده می‌شود. این امواج روی سکه‌ها ویژه “ضرب‌خانه لیما” هستند.
- برخی از سکه‌ها نیز دارای علامت‌های مشخص یک ارزیاب از ضرب‌خانه اسپانیایی در لیما هستند.
دنیلا وارگاس آریزا، نویسنده اصلی مقاله و باستان‌شناس دریایی، توضیح می‌دهد که این سکه‌های اسپانیایی استعماری، که در انگلیسی cobs و در اسپانیایی macuquinas نامیده می‌شوند، اغلب از شمش‌های طلا یا نقره جدا شده و برای بیش از دو قرن به عنوان پول اصلی در آمریکا استفاده می‌شدند. تطبیق این مشاهدات با سوابق دوران استعماری، تعلق قطعی این گنجینه به “سن خوزه” را تأیید می‌کند.
مناقشه بر سر مالکیت و آینده “سن خوزه”
لاشه کشتی “سن خوزه” به دلیل ارزش هنگفت و تاریخی‌اش، منجر به اختلافات حقوقی شدیدی درباره حق بازیابی آن شده است. دولت کلمبیا امیدوار است بخشی از این گنج را برای یک موزه اختصاصی که هنوز ساخته نشده، بازیابی کند و حتی احتمال فروش بخشی از آن برای تأمین هزینه‌های باستان‌شناسی برای بازیابی کامل کشتی وجود دارد، البته اگر قوانین کلمبیا اجازه فروش آثار تاریخی را بدهند.
در مقابل، دولت اسپانیا نیز طبق یک کنوانسیون بین‌المللی درباره “قانون دریا” که بیان می‌کند لاشه‌های ناوهای جنگی متعلق به کشور اصلی آن‌ها هستند، مدعی مالکیت لاشه کشتی و تمام گنجینه‌اش است. اما کلمبیا این کنوانسیون را تصویب نکرده و منتقدان استدلال می‌کنند که این بند برای حفاظت از فناوری‌های ناوهای جنگی مدرن است، نه لاشه‌های گنجینه‌هایی که صدها سال قدمت دارند.
سرنوشت “سن خوزه”: نبرد در دریا و انفجار در تاریخ
“سن خوزه” در تاریخ ۸ ژوئن ۱۷۰۸، هدایت ناوگانی متشکل از ۱۸ کشتی گنج را از کارتاخنا به سمت اروپا بر عهده داشت. در این مسیر، ناوگان توسط گردانی متشکل از پنج ناو جنگی بریتانیایی مورد حمله قرار گرفت. بریتانیا در آن زمان دشمن اسپانیا در جنگ جانشینی اسپانیا بود. سه گالئون بزرگ‌تر اسپانیایی با توپ‌های خود پاسخ دادند، اما “سن خوزه” هنگامی که انبارهای باروت آن منفجر شد، غرق شد. بیشتر ناوگان اسپانیا توانستند به بندر کارتاخنا فرار کرده و خود را به جای امنی برسانند.
