جلسه‌ی دویست‌و‌هشتادودوم شورای شهر تبریز بار دیگر بحث بزرگ و پیچیده‌ای را به صحن آورد: سهم قابل توجه شهرداری از بانک شهر که بنا به برآوردها رقمی حدود ۸ هزار میلیارد تومان ارزش دارد. این سرمایه بالقوه می‌تواند به منبعی برای تأمین بودجه، کاهش وابستگی به درآمدهای پروانه‌ای و حرکت به‌سوی پروژه‌های کلان تبدیل شود؛ اما راه مدیریت آن نیازمند بررسی کارشناسی، شفافیت و تصمیم جمعی است.
ارقام و زمینه تاریخی
بانک شهر که در سال ۱۳۸۷ با مشارکت چند شهرداری بزرگ کشور تأسیس شد، از سرمایه اولیه ناچیز به رقمی چندده هزار میلیاردی رسیده است؛ سرمایه اسمی بانک اکنون حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و سهم تبریز در این مجموعه نزدیک به ۸ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. نوای باغبان، عضو شورا، تأکید کرد بخشی از دارایی‌ها هنوز به‌طور دقیق ارزیابی نشده و ارزش واقعی ممکن است بیش از این رقم باشد.
مسیرهای استفاده از سرمایه و پیامدهای هر گزینه
سه مسیر کلی برای آینده این سهم مطرح است که نیاز به تحلیل ریسک-فایده دارد:
- ادامه حضور در بانک شهر و حفظ سهم به‌عنوان سرمایه‌ای بلندمدت که ارزش‌افزایی می‌کند ولی نقدشوندگی و بازده مستقیم آن محدود است؛
- نقد یا فروش بخشی از سهم به‌منظور تأمین بودجه جاری یا سرمایه‌گذاری در طرح‌های شهری (خطر کاهش پشتوانه سرمایه‌ای و وابستگی بلندمدت به درآمدهای یک‌باره)؛
- استفاده از سود و بازده سرمایه در قالب خلق صندوق توسعه شهری یا مشارکت مستقیم در پروژه‌های مولد (خرید کارخانه، معدن یا سرمایه‌گذاری در زیرساخت) که نیازمند ساختار حاکمیتی شفاف است.
نوای باغبان اشاره کرد که با مدیریت درست می‌توان تا ۵۰ درصد از بودجه جاری را از این محل تأمین کرد، هرچند این ادعا مستلزم محاسبات دقیق و پایش سودآوری بلندمدت بانک است.
پیوند این بحث با پروژه‌های شهری و انتقادات شورا
همزمان بحث بازآفرینی شهری مانند پروژه چوخورلار نشان می‌دهد شهرداری با معضلاتی چون تأمین منابع، جذب سرمایه‌گذار و دغدغه‌های اجتماعی مواجه است. برخی اعضا از رویکردهایی که به «اعیانی‌سازی» می‌انجامد انتقاد کردند و خواستار آن شدند که سرمایه‌گذاری‌های شهرداری به‌نحوی هدایت شود که ساکنان آسیب‌پذیر از بازآفرینی جا نمانند. ضرورت تهیه برآوردهای مالی واقع‌بینانه و ارائه طرح‌های توجیه‌پذیر برای بخش خصوصی از دیگر خواسته‌ها بود.
ضرورت تصمیم‌سازی هوشمند و گام‌های بعدی
برای استفاده بهینه از این منبع بزرگ، شورا و شهرداری به یک فرایند نظام‌مند نیاز دارند:
- انجام ارزیابی مالی مستقل و شفاف از ارزش فعلی و نقدشوندگی سهام؛
- تدوین برنامه‌ریزی استراتژیک با سناریوهای مختلف (نگهداشتن، نقدسازی مرحله‌ای، سرمایه‌گذاری مجدد در پروژه‌های مولد) و تعیین معیارهای شفاف برای انتخاب هر سناریو.
بدون این گام‌ها، هر تصمیم شتاب‌زده می‌تواند هم پشتوانه مالی شهرداری را کاهش دهد و هم از فرصت‌های تولیدی و اشتغال‌زایی غافل بماند.
جمع‌بندی
سهم ۸ هزار میلیاردی تبریز در بانک شهر یک فرصت و همزمان چالشی بزرگ است. مدیریت آن فراتر از یک تصمیم مالی ساده است و نیازمند ترکیب نگاه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است تا سرمایه‌ای راکد به نیرویی مولد برای توسعه شهری تبدیل شود. شورای شهر اکنون در موقعیتی قرار دارد که با یک تحلیل دقیق و مشارکت کارشناسی می‌تواند مسیری را انتخاب کند که هم منافع کوتاه‌مدت شهروندان و هم امنیت مالی بلندمدت شهرداری را تأمین کند.
