رشد ناگهانی تقاضا برای «طلای آبشده» در بازار ایران پرسش‌های جدی درباره ریسک‌ها و واقعیات این بازار نوظهور به‌وجود آورده است. طلایی که کارمزد پایین و نبود اجرت ساخت آن به‌ظاهر جذاب است، اما برای خریداران عادی می‌تواند به‌معنای مواجهه با مشکلاتی مانند تقلب در عیار، دشواری فروش مجدد و نبود تضمین حقوقی باشد.
چرا مردم جذب طلای آبشده شدند؟
فشار اقتصادی، افت ارزش ریال و جهش قیمت جهانی طلا باعث شد خانواده‌ها به دنبال نگهداری ارزش دارایی خود باشند؛ در این میان طلای آبشده به‌خاطر نرخ‌های پایین‌تر کارمزد و نبود اجرت ظاهراً گزینه ارزان‌تری نسبت به خرید مصنوعات یا سکه به‌نظر رسید. همین ویژگی باعث هجوم خریداران شد اما تجربه‌های میدانی نشان می‌دهد بسیاری بدون دانستن ماهیت فنی این کالا و بدون بررسی هویت فروشنده وارد بازار شدند و بعدها در زمان فروش با اختلاف عیار یا حتی جعل روبه‌رو گشتند.
سه ریسک اصلی که باید بدانید
- تقلب در عیار و کیفیت: طلای آبشده کالایی تخصصی است و تشخیص عیار یا اصالت آن نیاز به ابزار و تجربه دارد؛ خرید از فروشنده غیرمجاز یا واحدهای اجاره‌ای ریسک جعل یا اعلام عیار نادرست را افزایش می‌دهد.
- مشکل نقدشوندگی: برخلاف سکه که «پذیرفته‌شده و رایج» است، طلای آبشده معمولا در بازار عمومی مشتری ندارد و فروشنده اولیه عموما تنها طرفی است که ممکن است آن را بازخرید کند؛ این یعنی احتمال قفل شدن سرمایه و فروش تنها با تخفیف زیاد.
چارچوب حقوقی و نگاه صنفی
از منظر قانون صِرفِ خرید و فروش طلای آبشده ممنوع نیست، اما اتحادیه طلافروشان و صنف مربوطه تأکید کرده‌اند که معامله این نوع محصول میان «سازندگان و واحدهای صنفی مجاز» مرسوم است و فروش به «مردم عادی» توصیه نمی‌شود. به‌عبارت دیگر، در عمل دستورالعمل‌های صنفی محدودکننده‌ای وجود دارد که هدفش حفظ بازار از تقلب و حفاظت از مصرف‌کننده است.
اگر تصمیم به خرید دارید، این دو کار را انجام دهید
- فاکتور رسمی بگیرید: نام فروشنده، آدرس دقیق و مشخصات کامل طلای خریداری‌شده باید در فاکتور درج شود تا در صورت بروز اختلاف امکان پیگیری حقوقی فراهم باشد؛
- از واحدهای معتبر و دارای پروانه کسب خرید کنید و از معامله با واحدهای اجاره‌ای یا دلالان آنلاین پرهیز کنید.
این دو اقدام ساده ریسک مواجهه با کالای تقلبی یا افت بی‌دلیل ارزش سرمایه را تا حدودی کاهش می‌دهد.
جایگزین منطقی برای حفظ ارزش سرمایه
برای کسانی که هدف‌شان حفظ ارزش سرمایه است، گزینه‌های کم‌ریسک‌تری نسبت به طلای آبشده وجود دارد؛ سکه‌های ضرب‌شده توسط منابع رسمی (بانک مرکزی) به‌دلیل پذیرش گسترده و نقدشوندگی بالا معمولا انتخاب مناسب‌تری هستند. البته خرید سکه هم مستلزم توجه به هزینه نگهداری، مالیات و شرایط بازار است، اما در مقایسه با طلای آبشده، نقدشوندگی و اطمینان حقوقی بیشتری دارد.
جمع‌بندی
طلای آبشده محصولی تخصصی است که از منظر فنی و تجاری مناسب حلقه حرفه‌ای طلافروشان و سازندگان است و نه بازار عام سرمایه‌گذاران خرد. جذابیت ظاهری به‌خاطر کارمزد پایین نباید خریداران عادی را به ورود بدون آگاهی ترغیب کند؛ اگر تصمیم به خرید دارید، تنها از مسیرهای رسمی و با مستندسازی کامل اقدام کنید و به‌عنوان قاعده کلی، برای حفظ سرمایه به گزینه‌هایی با نقدشوندگی و ضمانت رسمی بیش‌تر اولویت دهید.
