خلاصه
استان کرمان با اختصاص ۲۸۰ میلیارد تومان به حوزه پژوهش و حمایت بی‌قید و شرط از پروژه‌های کاربردی، و هم‌زمان افتتاح قریب‌الوقوع یک خط تولید کنسانتره آهن بر پایه فرآوری سنگ‌آهن کم‌عیار، برنامه‌ای جامع برای شکل‌دادن به زیست‌بوم نوآوری و پیوند دانشگاه با صنعت را کلید زده است. این اقدام‌ها قرار است نقش استان را در اقتصاد دانش‌بنیان تقویت کرده و مسیر تجاری‌سازی فناوری‌های معدنی را هموار کنند.
آنچه تصویب و اعلام شده
استاندار کرمان بر تخصیص بودجه استانی به پروژه‌های پژوهشی که قابلیت اجرا و حل مسئله دارند تأکید کرد و اعلام نمود که محدودیت مالی برای پژوهش‌های کاربردی وجود نخواهد داشت. هم‌زمان جهاددانشگاهی استان خط تولید کنسانتره هماتیت (سنگ‌آهن کم‌عیار) را در آستانه افتتاح معرفی کرد؛ پروژه‌ای با اضلاع «تولید»، «پژوهش و فناوری»، «تجاری‌سازی» و «آموزش» که هدفش ایجاد اکوسیستمی عملیاتی برای معدن و صنایع معدنی است.
ایده‌ها و ظرفیت‌های کلیدی
در پروژه کنسانتره:
- هوشمندسازی خط تولید به‌عنوان یکی از ۲۱ خدمت علمی پیش‌بینی‌شده مطرح است تا نمونه‌ای ملی برای صنایع بزرگ ارائه شود.
- آموزش مهارتی شامل ۴۶ دوره تخصصی برای تربیت تکنسین‌ها و اپراتورهای خط تولید و برنامه‌های بومی‌سازی ۴۹ قطعه پرمصرف که با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال می‌شود.
چالش‌ها و ضرورت‌ها
هرچند اراده سیاسی و منابع اولیه فراهم شده‌اند، موانع ساختاری باقی است: نیاز به نیروی انسانی ماهر و فرهنگ کسب‌وکار، تضمین تداوم مالی پروژه‌ها، هماهنگی بین دانشگاه، پارک‌ها و صنعت و جلوگیری از پراكندگی برنامه‌ها. افزایش کمی شرکت‌های دانش‌بنیان بدون کیفیت‌سازی و اتصال به بازار می‌تواند ریسک‌زا باشد؛ بنابراین توسعه کمی باید با ارتقای کیفی همراه شود.
پیشنهادهای راهبردی فوری
- تدوین «نقشه راه اولویت‌بندی پژوهش‌های کاربردی» با معیارهایی مانند قابلیت اجرا، اثر مستقیم بر اشتغال و بازگشت سرمایه؛
- تشکیل میز مشترک بین استانداری، دانشگاه‌ها و صنایع بزرگ (مس، گل‌گهر و مجموعه‌های معدنی) برای عقد قراردادهای تولید مشترک و تضمین بازار محصولات پژوهشی.
جمع‌بندی
کرمان هم‌اکنون در مرحله گذار از شعار به عمل قرار دارد؛ تخصیص مالی قابل‌توجه و راه‌اندازی خط کنسانتره می‌تواند نقطه آغازی برای زیست‌بوم نوآوری در معدن و صنایع مرتبط باشد اما تحقق کامل این چشم‌انداز نیازمند مدیریت متمرکز، اولویت‌گذاری پژوهش‌های کاربردی، سرمایه‌گذاری در نیروی انسانی و پیوند مستمر با بازار و صنایع بزرگ است. اگر این عناصر به‌طور هم‌زمان تقویت شوند، استان می‌تواند الگویی برای توسعه دانش‌بنیان در بخش‌های صنعتی کشور ارائه کند.
