همدان – نهاوند، واقع در استان همدان، به عنوان قطب اصلی تولید گشنیز در ایران شناخته می‌شود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان اعلام کرد که بیش از ۷۰ درصد کل گشنیز کشور، معادل حدود ۱۲ هزار تُن، در شهرستان نهاوند به عمل می‌آید. این میزان تولید چشمگیر، نقش محوری نهاوند را در تامین این محصول پرکاربرد در سطح ملی برجسته می‌کند.
تمرکز کشت در نهاوند و روش‌های تولید
رضا بهراملو، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، در جمع خبرنگاران اظهار داشت که ۹۹ درصد سطح زیر کشت گشنیز در استان همدان به شهرستان نهاوند اختصاص دارد و مابقی در شهرستان‌های تویسرکان و اسدآباد کشت می‌شود. این تمرکز تولیدی، نهاوند را به یک منطقه استراتژیک برای این محصول تبدیل کرده است. گشنیز به عنوان یک محصول کم‌آب‌بر و کم‌هزینه، به دو روش بهاره و پاییزه در نهاوند کشت می‌شود. ویژگی مهم دیگر این است که تمامی مراحل کشت این محصول به صورت مکانیزه انجام می‌گیرد و به طور متوسط در هر هکتار، بیش از دو تُن گشنیز برداشت می‌شود که نشان‌دهنده بهره‌وری بالای کشاورزان منطقه است.
چالش فرآوری و از دست رفتن ارزش افزوده
با وجود تولید انبوه گشنیز در نهاوند، یک چالش اساسی وجود دارد: عدم وجود دستگاه‌ها و کارخانه‌های فرآوری مناسب در استان. بهراملو با ابراز تاسف از این موضوع، بیان کرد که گشنیز تولیدی به شکل خام به خارج از کشور صادر می‌شود و در نتیجه، سود حاصل از فرآوری آن نصیب کشورهای دیگر می‌گردد. این خام‌فروشی، مانع از ایجاد ارزش افزوده بالاتر برای این محصول مهم و برند ملی می‌شود. هر سال بخش عمده‌ای از گشنیز نهاوند به صورت خام به کشورهای منطقه، به ویژه پاکستان، صادر می‌شود. این در حالی است که با توسعه زیرساخت‌های فرآوری، می‌توان سهم بیشتری از بازار جهانی را به خود اختصاص داد و منافع اقتصادی بیشتری برای کشور به ارمغان آورد.
پتانسیل بالای فرآوری و آینده صنعت گشنیز
در حال حاضر، سطح زیرکشت گشنیز در نهاوند به ۵ هزار و ۵۰۰ هکتار می‌رسد. بهراملو با اشاره به پتانسیل موجود برای فرآوری، گفت که در حال حاضر ۳۰ واحد بوجاری، یک کارخانه اسانس‌گیری و روغن‌گیری و یک واحد عرق‌گیری گشنیز در این شهرستان فعال هستند. وی نکته بسیار مهمی را یادآور شد: اسانس مرغوب گشنیز نهاوند پایه تولید ۲۶۰ نوع عطر و ادکلن در کشورهای اروپایی است. این ظرفیت شگرف نشان می‌دهد که با سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و فرآوری، می‌توان گشنیز نهاوند را از یک محصول خام‌فروش به یک محصول با ارزش افزوده بالا تبدیل کرد و جایگاه آن را در زنجیره ارزش جهانی ارتقا داد. این امر می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی نیز در منطقه ایجاد کند.
