ایران در پنجمین سال پیاپی خشکسالی، یکی از سخت‌ترین دوره‌های آبی چند دهه اخیر را تجربه می‌کند. طبق داده‌های رسمی، استان‌های جنوبی مانند خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با کاهش ۵۰ تا ۸۰ درصدی بارندگی مواجه شده‌اند. همچنین استان‌هایی نظیر تهران، اصفهان، فارس، یزد، خراسان رضوی و جنوبی، البرز، کرمان، قم و مرکزی نیز افت بارش بین ۳۰ تا ۵۰ درصد را ثبت کرده‌اند. تنها استان‌هایی مانند گیلان و زنجان شرایط نسبتاً نرمالی دارند.
افت شدید بارندگی و منابع آب تجدیدپذیر
بر اساس گزارش‌های منتشرشده، متوسط بارندگی کشور در سال آبی جاری به حدود ۱۵۰ میلی‌متر رسیده که نسبت به میانگین بلندمدت، کاهش ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که میانگین بارش سالانه ایران از ۲۴۰ میلی‌متر به ۲۲۰ میلی‌متر کاهش یافته و منابع آب تجدیدپذیر نیز از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب به ۱۰۳ میلیارد مترمکعب رسیده‌اند. برخی کارشناسان حتی این رقم را کمتر از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب برآورد می‌کنند.
کاهش ورودی سدها و بحران ذخایر آبی
در شرایطی که جمعیت کشور رو به افزایش است، سرانه آب سالانه هر ایرانی از حدود ۶ تا ۷ هزار مترمکعب در سال ۱۳۳۵، به تنها ۱۲۰۰ مترمکعب در حال حاضر رسیده است؛ رقمی که پایین‌تر از مرز تنش آبی (۱۵۰۰ مترمکعب) قرار دارد. در مناطقی مانند فلات مرکزی، این عدد به ۵۰۰ تا ۶۰۰ مترمکعب کاهش یافته است.
ورودی سدهای کشور نسبت به سال گذشته ۴۲ درصد افت داشته و حجم آب موجود در مخازن نیز با کاهش ۲۶ درصدی روبه‌رو شده است. میانگین پرشدگی سدها ۴۴ درصد اعلام شده، اما استان تهران با تنها ۲۱ درصد ظرفیت پر، در وضعیت بحرانی قرار دارد. از این میزان نیز نیمی به دلیل رسوب‌گذاری قابل استفاده نیست.
تدوین بسته‌های راهبردی برای مدیریت مصرف آب
در پاسخ به بحران خشکسالی، صنعت آب کشور اقدام به تدوین ۳۱ بسته راهبردی و عملیاتی برای مدیریت مصرف آب در تمامی استان‌ها کرده است. این بسته‌ها شامل برنامه‌هایی برای اصلاح مصرف در بخش‌های مختلف از جمله صنعت، کشاورزی و فضای سبز هستند و در اختیار استانداران قرار گرفته‌اند تا ظرف دو هفته در کارگروه‌های تخصصی بررسی و نهایی شوند.
پس از نهایی‌سازی، این بسته‌ها در نشست ملی با حضور رئیس‌جمهور بررسی خواهند شد تا یک جریان ملی برای اصلاح الگوی مصرف آب شکل گیرد.
ضرورت مشارکت مردمی در عبور از بحران آب
با توجه به شدت بحران، تغییر رفتار جمعی و مشارکت عمومی در مدیریت مصرف آب ضروری است. عبور از این شرایط تنها با بسیج همگانی و اقدامات اجرایی دقیق ممکن خواهد بود. مسئولان تأکید دارند که مدیریت آب باید از سطح دولت به مردم منتقل شود تا بتوان با همدلی و همکاری، از بحران خشکسالی عبور کرد.
در شرایطی که منابع آبی کشور با تهدید جدی مواجه‌اند، حساسیت عمومی نسبت به مصرف آب و اجرای سیاست‌های اصلاحی، تنها راهکار پایدار برای حفظ منابع حیاتی کشور خواهد بود.
