رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی تأکید کرد حتی در صورت فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» آژانس تلاش خواهد کرد همکاری‌های فنی و بازرسی با ایران را حفظ کند تا از فروپاشی نظام نظارتی جلوگیری شود؛ اظهارنظری که هم وجه فنی و هم وجه دیپلماتیک چالش‌های هسته‌ای را نشان می‌دهد.
پیام اصلی گروسی درباره مکانیسم ماشه
گروسی گفت هدف آژانس این است که اگر مکانیسم ماشه فعال شود، بتواند به‌عنوان یک نهاد فنی به هر نحو ممکن همکاری را ادامه دهد، زیرا قطع کامل تعاملات نظارتی به زیان شفافیت و امنیت بین‌المللی خواهد بود. او تصریح کرد که مسیر حل‌وفصل نهایی سیاسی و دیپلماتیک است و آژانس قصد دارد با ابزارهای پادمانی و بازرسی‌های مشخص، شرایط را برای مذاکره و کاهش اثرات سیاسی آماده نگه دارد.
واقعیت‌های فنی و پیامدهای عملی مکانیسم ماشه
اظهارات گروسی نشان می‌دهد آژانس به ابزارهای پادمانی متکی است تا در محیطی سیاسیِ متشنج نیز دسترسی به اطلاعات فنی را حفظ کند. ادامه نظارت فنی در صورت فعال‌شدن مکانیسم ماشه به این معناست که:
- آژانس سعی می‌کند خلأهای نظارتی ایجادنشده یا محدود شوند و بازرسی‌ها تا حد ممکن استمرار یابند؛
- کانال‌های فنی و دیپلماتیک باز خواهند ماند تا راه برای کاهش تنش و توافق‌های جزئی فراهم شود.
چرا این موضع اهمیت دارد
فعال‌سازی مکانیسم ماشه پیامدهای حقوقی و سیاسی سنگینی دارد، اما از منظر فنی قطع کامل همکاری به معنای کاهش اطلاعات قابل‌اعتماد درباره فعالیت‌های هسته‌ای خواهد بود. موضع گروسی توازن بین الزام به اجرای قطعنامه‌ها و ضرورت حفظ توان نظارتی را نشان می‌دهد؛ توازنی که می‌تواند از تشدید بحران جلوگیری کند و فضا را برای گفت‌وگوی دیپلماتیک نگه دارد.
پیام به بازیگران بین‌المللی و تهران
گروسی بر این نکته تأکید کرد که یک توافق دائمی تنها از مسیر دیپلماسی حاصل می‌شود و همزمان آژانس باید در موقعیت فنی قوی‌تری قرار گیرد. این پیام هم به کشورهای خواهان فعال‌سازی مکانیسم ماشه و هم به تهران معنادار است: راهبردهای حقوقی-سیاسی باید با حفظ سازوکارهای فنی و امکان تعامل همراه شوند تا از فروپاشی نظارت جلوگیری شود و امکان بازگشت به میز مذاکره باقی بماند.
جمع‌بندی
اظهارات گروسی درباره «مکانیسم ماشه» یک گزاره عملیاتی و واقع‌گرایانه ارائه می‌کند: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌کوشد حتی در سناریوهای سیاسی دشوار، ظرفیت‌های نظارتی و همکاری فنی را حفظ کند تا امنیت هسته‌ای و شفافیت اطلاعات ادامه یابد و مسیر دیپلماسی برای دستیابی به توافق نهایی باز بماند.
