تیمی از محققان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد نشان دادند که شدت رسوب کلسیم در قرنیه و ملتحمه چشم در بیماران دیالیزی با میزان رسوب کلسیم در دریچه‌ها و آئورت ارتباط دارد و معاینه ساده چشم می‌تواند به‌عنوان ابزار غربالگری غیرتهاجمی برای شناسایی افرادی که در معرض خطر بالای عوارض قلبی عروقی هستند مورد استفاده قرار گیرد. هدف تحقیق کاهش مرگ‌ومیر قلبی عروقی در جمعیت دیالیزی از طریق شناسایی زودهنگام بیماران پرخطر اعلام شده است.
طراحی و روش تحقیق
این طرح بین‌رشته‌ای با مشارکت نفرولوژی، قلب و عروق، چشم‌پزشکی و رادیولوژی اجرا شد و با استفاده از معاینه چشمی برای ارزیابی رسوب کلسیم در قرنیه و ملتحمه و مقایسه آن با تصاویر اکوکاردیوگرافی و شاخص‌های رسوب عروقی، همبستگی میان این دو حوزه بررسی شد. تاکید روی فراهم‌کردن روشی در دسترس، کم‌هزینه و کم‌عارضه برای پایش بیمارانی است که ریسک قلبی بالایی دارند.
یافته‌های کلیدی و تفسیر
یافته‌ها نشان دادند که هر چه شدت رسوب کلسیم در چشم بیشتر باشد احتمال وجود رسوب قابل‌توجه در دریچه‌های قلب و آئورت افزایش می‌یابد. این همبستگی مسیر جدیدی برای غربالگری پیشگیرانه بیماران دیالیزی ایجاد می‌کند تا پیش از ایجاد آسیب عروقی قطعی با اقدامات درمانی و مانیتورینگ مناسب از مرگ جلوگیری شود. مکانیسم محتمل شامل اختلالات متابولیسم کلسیم و فوسفات، التهاب مزمن و تغییرات میکروسکوپی ساختار بافتی در بیماران کلیوی است که همزمان چشم و عروق را درگیر می‌کند.
اهمیت بالینی و مزایا
استفاده از معاینه چشم به‌عنوان شاخص غیرتهاجمی می‌تواند در مراکز دیالیز و مناطق با منابع محدود ابزار غربالگری سریع و ارزان‌قیمتی فراهم کند و نیاز به اکو همه‌گیر را به نمونه‌های هدفمند کاهش دهد. این رویکرد احتمالاً به شناسایی بیماران نیازمند ارجاع به قلب و انجام اکو در مرحله‌ای زودتر منجر می‌شود و فرصت پیشگیری از حوادث قلبی را افزایش می‌دهد.
توصیه‌های عملی
- تدوین مسیر بالینی جهت انجام معاینه چشمی دوره‌ای برای بیماران دیالیزی و ارجاع مشروط به بخش قلب در صورت مشاهده رسوب کلسیم چشم.
- گسترش مطالعات چندمرکزی و طولی برای تعیین حساسیت و اختصاصیت دقیق این روش و استانداردسازی معیارهای درجه‌بندی رسوب کلسیم چشمی.
محدودیت‌ها و گام بعدی
نتایج فعلی نیازمند تکرار در نمونه‌های بزرگ‌تر و مطالعات طولی برای اثبات پیش‌بینی‌کننده بودن رسوب چشمی در بروز رویدادهای قلبی است. ارزیابی هزینه-فایده، آموزش نیروی انسانی برای تشخیص معاینه چشمی و تدوین دستورالعمل بالینی ملی از گام‌های اساسی بعدی هستند.
جمع‌بندی
معاینه چشم راهکاری امیدبخش و قابل‌دسترس برای شناسایی زودهنگام ریسک قلبی در بیماران دیالیزی ارائه می‌کند که در صورت تایید در مطالعات گسترده‌تر می‌تواند به کاهش مرگ‌ومیر قلبی این گروه کمک کند.
