بیرجند به‌زودی میزبان وسیع‌ترین باغ شهری شرق کشور خواهد شد؛ پروژه‌ای که با طراحی برگرفته از الگوهای سنتی باغ ایرانی و وسعتی قابل توجه، علاوه بر افزایش فضای سبز، زمینه‌های جدیدی برای تفریح، آموزش محیط‌زیستی و همگرایی اجتماعی فراهم می‌کند.
خلاصه خبری
شهردار بیرجند اعلام کرد باغ شهرداری با مساحت ۱۱۰ هزار متر مربع و سه بخش اصلی — باغ ملی، میدان اجتماعات و باغ مفاخر — همزمان با ۹ مهر افتتاح می‌شود. این مجموعه حاصل بازپس‌گیری و آزادسازی زمین‌هایی است که قبلاً فاقد پوشش گیاهی بودند و اکنون به صورت یکپارچه به فضای سبز تبدیل شده‌اند.
ویژگی‌های طراحی و الهام ایرانی
طراحی باغ بر پایه عناصر باغ ایرانی انجام شده تا هم اصالت بصری حفظ شود و هم سازگاری با اقلیم کویری منطقه برقرار گردد. محورهای پیاده‌رو، آبنماهای مرکزی، سایه‌گسترها و الگوی درخت‌کاریِ هماهنگ، همگی یادآور هندسه باغ‌های تاریخی‌اند اما با راهکارهای نوین آبیاری و گونه‌گزینی متناسب با شرایط محلی.
تنوع گیاهی و زیرساخت‌ها
در این باغ بیش از ۴۲ گونه گیاهی از جمله درختان مثمر مانند زیتون، سیب و بادام و درختان مقاوم اقلیم مثل سرو شیراز و پالم کاشته شده‌اند. امکانات زیرساختی قابل توجه عبارتند از:
- نورپردازی گسترده و مدرن، دوربین مداربسته، مسجد ۵۰۰ متری و پارکینگ مجاور؛
- فضای بازی کودکان، وسایل تندرستی، میزهای شطرنج و پنج آبنمای طراحی‌شده با نورپردازی هنری.
نقش اجتماعی و فرهنگی باغ مفاخر
میدان مفاخر با نصب ۱۲ سردیس از شهداء، علما و شخصیت‌های برجسته بیرجند، بخشی از باغ را به مرکز حافظه جمعی شهر تبدیل کرده است. زندگی‌نامه‌های مرتبط با هر سردیس توسط اساتید دانشگاه مستندسازی شده تا باغ علاوه بر کارکرد تفریحی، نقش آموزشی و هویتی نیز ایفا کند.
دستاورد شهری و محیط زیستی
شهرداری با تملک و آزادسازی زمین‌ها از طریق تعامل با نهادهای مختلف موفق شده در سه سال اخیر حدود ۳۰ هکتار به فضای سبز شهر اضافه کند. این اقدام نه تنها به زیبایی شهری کمک می‌کند بلکه به کاهش دمای موضعی، افزایش نفوذپذیری خاک و بهبود کیفیت هوای محلی نیز یاری می‌رساند.
نکات اجرایی و دعوت به مشارکت شهروندی
شهردار بر حفظ اموال عمومی و رعایت قوانین استفاده از بوستان تأکید کرده است و خواستار همراهی رسانه‌ها در امر فرهنگ‌سازی شد. علاوه بر این، توافقات پدافندی با نیروی زمینی ارتش برای استفاده احتمالی به‌عنوان معبر اضطراری، جنبه‌ای از چندمنظوره بودن این فضا را نمایان می‌سازد.
جمع‌بندی
افتتاح باغ شهرداری بیرجند نمونه‌ای از بازگرداندن زمین‌های شهری به کارکردهای عمومی و پیوند میان میراث معماری باغ ایرانی و نیازهای معاصر شهری است. این پروژه می‌تواند الگویی برای شهرهای کوچک و میانی کشور باشد: هم فرصت تفرج و هم بستری برای آموزش محیط‌زیستی و تقویت هویت محلی. فعالیت‌های بعدی باید بر نظارت نگهداری، مشارکت مردمی و استفاده از ظرفیت آموزشی باغ تمرکز کند تا این سرمایه شهری پایدار بماند.
